Od 1 stycznia 2024 r. obowiązują nowe przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych regulujące warunki przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego, które wprowadziła ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym.
Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje osobom sprawującym opiekę na osobą z niepełnosprawnością wyłącznie do 18. roku życia.
Po ukończeniu 18 lat, osoba z niepełnosprawnością jako osoba pełnoletnia będzie mogła ubiegać się o świadczenie wspierające realizowane przez ZUS.
Osoby sprawujące opiekę nie muszą rezygnować z aktywności zawodowej aby otrzymać świadczenie pielęgnacyjne, jednakże nadal muszą spełnić warunek opieki nad osobą niepełnosprawną.
Świadczenie pielęgnacyjnego przysługuje także rolnikom, małżonkom rolników lub domownikom bez konieczności zaprzestania prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym.
Świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach przysługuje opiekunowi na każde uprawnione dziecko z niepełnosprawnością w rodzinie. Jeśli rodzic/opiekun sprawuje opiekę nad więcej niż jednym dzieckiem z niepełnosprawnościami, świadczenie pielęgnacyjne będzie podwyższane o 100 % na drugie i każde kolejne dziecko z niepełnosprawnościami.
Uwaga!
Ustawa wprowadza ochronę praw nabytych dla opiekunów, którzy nabyli prawo do świadczeń opiekuńczych (świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego) na starych zasadach tj. do 31 grudnia 2023 r. Osoby te, jeśli taka będzie ich wola i osoba nad którą sprawują opiekę nie złoży wniosku o świadczenie wspierające w ZUS, będą mogły w dalszym ciągu pobierać wymienione świadczenia na dotychczasowych warunkach, tj. np. na dorosłą osobę niepełnosprawną i bez możliwości podejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.
Świadczenie pielęgnacyjne przyznawane jest dla opiekuna. Świadczenie wspierające przyznawane będzie dla osoby niepełnosprawnej.
Prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r. zostaje zachowane również w przypadku, gdy osobie, nad którą sprawowana jest opieka zostanie wydane nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie o niepełnosprawności. Aby zachować prawo do świadczenia na zasadach dotychczasowych należy:
- złożyć wniosek o wydanie nowego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin ważności dotychczasowego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenia o niepełnosprawności oraz
- złożyć wniosek o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w terminie 3 miesięcy, licząc od dnia wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności.
Jeżeli opiekun dziecka, które nie ukończyło 18. roku życia wyraża chęć po 31 grudnia 2023 r. otrzymywać świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach (np. z możliwością podejmowania zatrudnienia lub pobierania emerytury) musi po 1 stycznia 2024 r. zrezygnować z pobierania świadczenia pielęgnacyjnego na dotychczasowych zasadach i złożyć nowy wniosek o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie nowych przepisów. Opiekun, który pobiera świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach ma możliwość podjęcia zatrudnienia bez limitu dochodu. Także pobieranie przez opiekuna własnych świadczeń emerytalno-rentowych nie ma wpływu na jego prawo do świadczenia pielęgnacyjnego.
Uwaga
W przypadku złożenia wniosku o świadczenie wspierające w ZUS należy niezwłocznie poinformować Ośrodek Pomocy Społecznej celem wstrzymania wypłaty świadczenia pielęgnacyjnego.
Świadczenie pielęgnacyjne jest świadczeniem pieniężnym, o które mogą ubiegać się osoby, które nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w celu sprawowania opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny.
Komu przysługuje?
Świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje:
1) matce albo ojcu,
2) opiekunowi faktycznemu dziecka,
3) osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,
4) innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności
- jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
Osobom innym niż spokrewnione w pierwszym stopniu z osobą wymagającą opieki, przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, w przypadku gdy spełnione są łącznie następujące warunki:
1) rodzice osoby wymagającej opieki nie żyją, zostali pozbawieni praw rodzicielskich, są małoletni lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
2) nie ma innych osób spokrewnionych w pierwszym stopniu, są małoletnie lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
3) nie ma osób, o których mowa w pkt 2 i 3, lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Świadczenie przysługuje niezależnie od dochodów rodziny.
Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała:
1) nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub
2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia.
Jaka jest wysokość świadczenia?
Od 01.01.2024 r. świadczenie przysługuje w wysokości 2988 zł miesięcznie.
Kiedy świadczenie nie przysługuje?
Świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli:
1) osoba sprawująca opiekę:
- ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego,
- ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów;
2) osoba wymagająca opieki:
- pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,
- została umieszczona w rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej spokrewnionej, rodzinnym domu dziecka albo, w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji, w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, z wyjątkiem podmiotu wykonującego działalność leczniczą, i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu;
- na osobę wymagającą opieki inna osoba ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury;
- członek rodziny osoby sprawującej opiekę ma ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów;
- na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub prawo do zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów;
- na osobę wymagającą opieki inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.
Ważne !
Świadczenie pielęgnacyjne podlega koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Czym jest koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego?
Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego to regulacje prawne, które uzupełniają prawo wewnętrzne danego państwa, dzięki którym osoby przemieszczające się mogą skorzystać ze świadczeń obowiązujących w danym kraju.
Jeżeli wnioskodawca lub członek rodziny przebywa (pracuje) poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, w państwie, w którym mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego kliknij tutaj.
§ Podstawa prawna
Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2024 poz. 323).
Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 6.07.2023 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o przyznanie świadczeń rodzinnych oraz zakresu informacji, jakie mają być zawarte we wniosku i oświadczeniach o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych (Dz.U. z 2023 poz. 1340).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13.08.2021 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny i specjalny zasiłek opiekuńczy, wysokości świadczeń rodzinnych oraz wysokości zasiłku dla opiekuna (Dz.U.2021 poz. 1481).
Ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczenieniu wspierającym (Dz.U. z 2023 poz. 1429).
